Kompleksowe terapeutyczne postępowanie przeciwobrzękowe

Limfa czyli chłonka to płyn tkankowy spływający do naczyń chłonnych. Transportuje tłuszcz pozyskiwany z pożywienia ale również limfocyty które są częścią układu odpornościowego człowieka. Płyn podobny do osocza, przemierza po naszym ciele od przestrzeni międzykomórkowej przez naczynia limfatyczne oraz węzły chłonne by na końcu połączyć się z krwioobiegiem i ponownie trafić do przestrzeni międzykomórkowej.

Limfa ma pewną trudność przemieszczania się w porównaniu z układem krwionośnym. Układ ten w przeciwieństwie do krwi nie pracuje w oparciu o ciśnienie hydrodynamiczne powodowane przez bicie serca, pracę mięśni i regulację światła naczyń krwionośnych (zwężanie i rozszerzanie). Limfa transportowana jest dzięki gradientowi stężeń pochodzącym z działania mięśni szkieletowych,
ruchu oddechowego i skurczu mięśni gładkich.

System ten jest ściśle połączony z układem naczyń. Pełni funkcje
odpornościową i transportową, zapewnia równowagę płynową oraz odpowiada za przyswajanie tłuszczy oraz składników odżywczych rozpuszczalnych w nich zawartych jak jak witaminy A,E,D3,K.

Na drodze przepływu limfy zmierzającej do krwiobiegu znajdują się węzły chłonne, które wielkością i kształtem przypominają ziarna fasoli. Wiele z nich znajduje się w skupiskach w określonych rejonach ciała: brzuch, pachwiny, pachy ,szyja...
Wewnątrz węzła chłonnego odbywa się filtracja chłonki w celu wykrycia patogenu i w razie potrzeby uruchomienia odpowiedzi immunologicznej.

Wsród pacjentów układ limfatyczny dość powszechnie rozpoznawalny jako przyczyna obrzęków w różnych częściach ciała. Wyróżniamy obrzęki limfatyczne pierwotne i wtórne. To do jakiego typu należy dany obrzęk warunkuje jego pochodzenie oraz uwarunkowanie anatomiczne i genetyczne. Te pierwsze, czyli pierwotne są spowodowane wrodzoną niewydolnością układu limfatycznego (zbyt mała wielkość i ilość naczyń i węzłów chłonnych). Obrzęk może wyzwolić jakiś czynnik mechaniczny lub chemiczny. Obrzęk wtórny powstaje w przypadku gdy zdrowy układ limfatyczny jest niewydolny z powodu zadziałania czynnika zewnętrznego np operacji lub naświetlania (radioterapia). W naszym gabinecie osteopaty / fizjoterapeuty pacjent borykający się z obrzękiem najczęściej jest tuż po urazie lub zabiegu operacyjnym. Obrzęk w tym przypadku powstaje wskutek dużego nagromadzenia osocza którego układ limfatyczny nie jest w stanie skutecznie odprowadzić. Należy jednak pamiętać, że zaburzenia krążenia płynu limfatycznego zdarzają się również wskutek przewlekłego/ostrego stanu zapalnego lub infekcji.

Obrzęk limfatyczny – terapia u fizjoterapeuty / osteopaty

Przeciwwskazania do wprowadzenia terapii:

– zakrzepica żył głębokich,
– cukrzyca z objawami neuropatii cukrzycowej,
– zapalenie tkanki podskórnej,
– zaawansowana niewydolność serca,
– gorączka,
– padaczka,
– choroby zakaźne,
– upośledzenie krążenia obwodowego.

 

U pacjenta z zaburzeniem przepływu limfy dochodzi do zastoju chłonki i to może być to wskazanie do wizyty u osteopaty / fizjoterapeuty. Na wizycie po zebranym wywiadzie, jeżeli nie ma przeciwwskazań, terapeuta przystępuje do terapii mającej na celu poprawę przepływu limfy. Działania są skierowane na kluczowe miejsca w ciele, które są w bliskiej relacji topograficznej z układem limfatycznym. Wprowadzane są również techniki
miejscowe polegające na kombinacji ruchów okrężnych, obrotowych, pompujących. Terapia manualna jest bezbolesna, a pacjenci często ją określają jako przyjemną i relaksującą. Kolejnym niezwykle istotnym elementem leczenia są ćwiczenia oddechowe i fizyczne. U części pacjentów stosujemy kinesiotaping. Zaleca się również kompresję kończyny z siłą zależną od klasyfikacji obrzęku limfatycznego. Przy lekkich obrzękach zwykle wystarczy opaska uciskowa lub bandaż elastyczny. Pomocne są też nogawki pneumatyczne dzięki którym pacjent jest w stanie w warunkach domowych samodzielnie wykonać drenaż kończyn dolnych

SAMODZIELNY DRENAŻ LIMFATYCZNY KOŃCZYN DOLNYCH

Udrażniaj według poniższego schematu, zaczynając od centrum (okolicy gdzie chłonka łączy się bezpośrednio z układem krwionośnym) kolejne główne naczynia chłonne - masuj lekko dociskając całą dłonią ruchami okrężnymi okolice 2x dziennie po 5 min na „stację”. Ruchy wykonuj powoli. Następnie lekko przegłaskaj (omiatając palcami kończynę - od dołu do góry kolejno pachwiny, uda, łydki). Pamiętaj o wysokim ułożeniu kończyny, najlepiej powyżej wysokości serca.

1) obojczyków
2) brzucha
3) pachwiny
4) kolana
5) kostki

Kompresoterapia:


Jeżeli jest taka potrzeba, użyj pończochy uciskowej odpowiedniej klasy (I-IV) lub bandaża o małym naciągu 30-70%! Bandażowanie rozpocznij od najdalszej części zajętej kończyny aby nie zrobić efektu zatokowania limfy! Możliwe jest także zastosowanie mankietów pneumatycznych w algorytmie działania proksymalno-dystalnym ( od tułowia do palców – NIGDY ODWROTNIE)!

Pielęgnacja skóry:

Skóra kończyny dotkniętej obrzękiem charakteryzuje się jasną barwą, czasem występującymi brązowymi przebarwieniami jest napięta i cienka. Należy zwrócić uwagę, że wszystkie skaleczenia, otarcia, zbicia będą się dużo gorzej goiły, a także ze względu na niewydolny system limfatyczny obrzęknięta kończyna jest dużo bardziej podatna na infekcje.

Skórę należy :
- myć 2x dziennie
- dokładnie osuszać
- nawilżać kosmetykami o neutralnym pH

ZAKAZ
- gorących lub lodowatych kąpieli
- przegrzewania skóry na słońcu

Ćwiczenia fizyczne i oddechowe w domu

Ćwiczenia fizyczne połączone z oddechowymi pomagają w udrożnić układ limfatyczny. Powinny być niskiej do średniej intensywności wg zasady „ćwicz często, ale po trochu”. Skupiają się głównie na uruchamianiu kończyn. Ważne jest aby NIE PRZEMĘCZYĆ obrzękniętej kończyny ponieważ może to doprowadzić do pogłębienia problemu. Należy je łączyć z ćwiczeniami oddechowymi które są równie ważne jak fizyczne!

Przykładowy schemat ćwiczeń.
1) Oddechowe – połóż jedną rękę na brzuch, drugą na klatkę piersiową. Weź głęboki wdech brzuchem a następnie wypuść powietrze przez zaciśnięte usta. Wydech ma trwać 3x dłużej niż wdech. Powtórz 10 razy
2) Stawy palców i kostki – wykonuj ruchy okrężne stawów skokowych i zginaj/prostuj palce stóp przez 2 min. Optymalnie będzie jeżeli nogi ułożysz i wygodnie oprzesz ponad brzuchem.
3) Naprzemiennie zginaj/prostuj kolana przez 1 min
4) Siedząc naprzemiennie podnieś kolana do góry ( chodź w miejscu )

Powyższe zalecenia mają wyłącznie charakter informacyjny i nie zawsze będą adekwatne do aktualnego stanu zdrowia pacjenta, dlatego ważne jest aby skonsultować się z fizjoterapeutą w celu ustalenia indywidualnego planu leczenia.

Zapraszamy do kontaktu.