Fizjoterapia sportowa dzieci

Tak jak u osób dorosłych sprowadza się przede wszystkim do zapobieganiu kontuzjom, leczeniu dolegliwości układu ruchu oraz dbaniu o odpowiednia regenerację organizmu. W idealnym scenariuszu pacjent powinien do nas trafić przed kontuzją w ramach oceny/testów, określenia słabych ogniw i wdrożeniu planu korekcyjnego. Często niestety pierwsza wizyta odbywa się po urazie/pierwszym epizodzie bólowym lub w momencie kiedy ból utrzymuje się przez dłuższy czas. Korzyści jakie niesie za sobą praca z fizjoterapeutą to: 

• Poprawa mobilności, zwiększenie elastyczności tkanek
• Odpowiedni balans siłowy, trening ukierunkowany na dyscyplinę i jej wyzwania
• Lepsza regeneracja tkanek 
• Prawidłowe wzorce ruchowe, unikanie kompensacji
• Poprawa kontroli nerwowo-mięśniowej 

Podsumowując fizjoterapia sportowa to szereg działań podejmowanych przez terapeutę w celu minimalizacji ryzyka wystąpienia kontuzji oraz odpowiedniej regeneracji.  

Co leczymy, z czym pracujemy ?

U dzieci w fazie intensywnego wzrostu, regularnie trenującymi nierzadko pojawiają się popularne „martwice”, które mogą wykluczyć ze sportu na jakiś czas. Każdy przypadek jest indywidualny i ciężko określić jak długo może potrwać rehabilitacja. Ważne jest, aby nie rezygnować z aktywności fizycznej lecz ją modyfikować zgodnie z aktualnym stanem pacjenta oraz wdrożyć odpowiednie ćwiczenia. 

• Osgood Schlatter (martwica kolan) – zdarza się średnio u 1/10 młodych osób w wieku 10-14 lat, do końca nie wiadomo dlaczego. Objawia się bólem w okolicy guzowatości kości piszczelowej podczas ćwiczeń obciążających kolano, ból podczas palpacji tego miejsca, może wystąpić również opuchlizna. 4x częściej dotyka młodzież aktywną fizycznie, która szybko zaczęła specjalizacje sportową. Czas trwania jest bardzo różny, od kilku miesięcy do ponad 2 lat. Odpowiednio prowadzona rehabilitacja może ten proces skrócić i umożliwić szybszy powrót do treningów. Głównie skupiamy się na modyfikacji aktywności dostosowując do aktualnego stanu, terapii manualnej oraz stopniowemu obciążaniu. 
• Choroba Haglunda (martwica pięt) – najczęściej występuje u dzieci w wieku 8-13 lat, początek jest zazwyczaj łagodny, pacjent odczuwa bolesność okolicy pięty, ale jest w stanie kontynuować aktywność fizyczną. Ból z czasem się nasila, powoduje utykanie i ogranicza udział w sporcie. Potwierdzenie diagnozy powinno odbyć się poprzez badanie RTG oraz wizytę u ortopedy, ból pięty często może mieć inne podłoże.  Reagujemy modyfikacją aktywności fizycznej, terapią manualną w celu odciążenia przeciążanych tkanek oraz stopniowe przywracanie obciążania, warto odbyć również biomechaniczną diagnostykę w statyce oraz dynamice i dobranie ewentualnych wkładek. Pomocna może okazać się również fizykoterapia. 

• Urazy mięśniowe – stanowią 1/3 wszystkich kontuzji piłkarzy, 48% to urazy grupy kulszowo-goleniowej, szczególnie narażeni na nią są zawodnicy o profilu szybkościowym oraz Ci ze znacznym skróceniem mięśni. Ryzyko nawrotu wynosi około 48%, a połowa zawodników pauzuje od 8-28 dni. Wyróżniamy trzy rodzaje uszkodzeń: 1. naciągnięcie 2. naderwanie 3. zerwanie. Mechanizm urazu to zazwyczaj sprint, przyspieszenie lub nagła zmiana kierunku ruchu. Objawia się ostrym bólem, tkliwością palpacyjną w miejscu urazu, może wystąpić obrzęk i zasinienie, ograniczenie zakresu ruchu i spadek siły mięśniowej. Rehabilitacja w zależności od stopnia i rozległości uszkodzenia może trwać od kilku/kilkunastu dni do ponad 2 miesięcy. Najlepszą metodą leczenia kontuzji mięśniowej jest nigdy do niej nie dopuścić! 

• Skręcenia kostek – niektóre badania podają, że średnio co czwarty uraz kończyny dolnej dotyczy skręcenia stawu skokowego. Wyróżniamy dwa podstawowe modele skręcenia stawu. Inwersyjny – najczęściej spotykany (kostka ucieka do zewnątrz) oraz ewersyjny gdy kostka ucieka do wewnątrz. Czasem zdarza się, że więzadło które w skutek działania dużych naprężeń odrywa kawałek kości. W takim przypadku mówimy o złamaniu awulsyjnym. Generalnie wyróżniamy trzy poziomy skręcenia stawu skokowego. I – najłagodniejszy, dochodzi do mikro uszczkodzeń włókien kolagenowych więzadeł. Charakterystyczny jest ból o obrębie stawu, może pojawić się obrzęk a wraz z nim zmniejszenie ruchomości. Raczej nie spodziewamy się krwiaka. Jest to uraz dobrze rokujący. Uraz drugiego poziomu to taki w którym dochodzi do częściowego naderwania więzadeł i torebki stawowej. W tym przypadku często pojawia się krwiak poniżej kostki i obrzęk jest znacznie większy niż w przypadku skręcenia I st. Staw w dalszym ciągu może być stabilny, jednak przerwa w grze może się wydłużyć do kilku tygodni. Trzecim poziomem skręcenia stawu skokowego nazywamy stan w którym dochodzi do zerwania więzadła lub więzadeł stawu skokowego oraz rozerwania torebki stawowej. Jest obecny duży krwiak, może wystąpić masywny obrzęk. Charakterystyczny jest duży ból podczas obciążania stawu. Po takim urazie, staw może okazać się niestabilny co radykalnie zwiększa ryzyko ponownego skręcenia. Niezwykle ważne po każdym typie urazu jest przejście kompleksowej rehabilitacji w której skład wchodzą zarówno praca w gabinecie jak i na sali treningowej. Takie działanie nie tylko zmniejsza ryzyko nawrotu urazu ale daje zawodnikowi poczucie pewności i bezpieczeństwa co jest niezbędne dla osiągania najlepszych wyników.

• Zwichnięcia barku – przez swoją budowę anatomiczną zyskał on ogromną mobilność kosztem mniejszej stabilności co skutkuje dość częstym zwichnięciom tego stawu, w 95% przednim. Niestabilność stawu ramiennego może również występować bez wcześniejszego „wybicia barku”. Zazwyczaj pacjent w pierwszej kolejności trafia na SOR, gdzie dokonują repozycji oraz badania RTG, następuje unieruchomienie kończyny i rozpoczynamy rehabilitację. Skupiamy się głównie na przywracaniu zakresów ruchu, odbudowie siły mięśniowej oraz stabilizacji stawu. Ważne, aby w procesie rehabilitacji nie pomijać ruchów dynamicznych, balistycznych które odgrywają kluczową rolę w powrocie do sportu. Niestety ryzyko kolejnego urazu znacząco wzrasta po pierwszorazowym zwichnięciu, w szczególności u młodych i aktywnych osób, aż 7/10 osób doświadcza epizodów niestabilności, a połowa z nich będzie wymagała stabilizacji chirurgicznej.

• Stany po operacjach (rekonstrukcje więzadeł, szycie łąkotki, stabilizacje złamań, osteotomie i wiele innych) – w zależności od tego co było robione podczas zabiegu dostosowujemy metody pracy, skupiamy się na jak najszybszym przywracaniu funkcji dbając o prawidłowe wygojenie struktury. W razie potrzeby konsultujemy nasze działania z lekarzem prowadzącym lub wysyłamy na dodatkową diagnostykę. Rehabilitację dzielimy na etapy, w których chcemy osiągnąć wyznaczone cele, aby przejść dalej. Na każdym z nich pacjent dostaje odpowiednie ćwiczenia do realizacji w domu lub na siłowni. 

Testy funkcjonalne i ocena motoryczna

FMS – Bateria 7 testów sprawdzających mobilność, stabilność oraz funkcjonalne wzorce ruchowe. Pozwala wychwycić obszary zaburzone oraz występujące kompensacje. Wszystkie testy są punktowane w sakli 0-3, zależnie od jakości wykonanego testu lub występującego bólu. FMS możemy wykonać zarówno u 8-9 latka jak i 60 latka. Po wykonanym teście przystępujemy do analizy dysfunkcji wzorców ruchowych, możliwych przyczyn i wdrażamy plan korekcyjny. 

Ocena motoryczna – Ustandaryzowany system testowania sportowców, w którym sprawdzamy pomiary antropometryczne takie jak wzrost, masa ciała czy ilość tkanki tłuszczowej oraz PHV (czy zawodnik jest w trakcie, przed lub po okresie największego wzrostu). Następnie przechodzimy do testów mocy, przyspieszenia oraz analizy siły. Całość uzupełniamy o test przysiadu na jednej nodze oraz analizę lądowania z wyskoku.

Testy dodatkowe wybrane przez fizjoterapeutę/osteopate na bazie subiektywnej opinii 

Prewencja urazów

Na podstawie wywiadu, analizy aktualnych badań oraz charakterystyki sportu w jakim nasz pacjent uczestniczy staramy się tak ułożyć plan, aby zawierał ćwiczenia które pomogą zminimalizować ryzyko możliwych kontuzji, utrzymać organizm w pełnej sprawności. Zwracamy uwagę na ruch jaki jest wykonywany w danym sporcie oraz mięśnie które są w niego zaangażowane. Staramy się odpowiednio zbilansować ich pracę, wzmacniać aby były gotowe na obciążenia i dbać o prawidłową długość. Pewne struktury będziemy mobilizować, innym będziemy chcieli dać więcej stabilności.

Leczenie kontuzji, powrót po operacji

W naszej placówce leczenie opieramy na dwóch głównych aspektach tj. szeroko pojętej terapii manualnej opartej na pracy naszymi rękami oraz odpowiednio dobranym ćwiczeniom. Cały proces podzielony jest zazwyczaj na kilka etapów w których się poruszamy, aby przejść z jednego do drugiego należy osiągnąć pewne wyznaczone cele. Stopniowo z etapu na etap czas spędzany w gabinecie się skraca, a dłużej pracujemy na naszej siłowni. Pacjent dodatkowo otrzymuje indywidualną rozpiskę z zaleconymi ćwiczeniami dostosowanymi do etapu rehabilitacji, w którym się znajduje. Dodatkowo przygotowujemy również rozpiski biegowe czy program ćwiczeń na basenie. Istotne, aby przejść pełen proces rehabilitacji tak, aby uraz nie powracał. W przypadku braku efektów leczenia drogą lekarską oraz fizjoterapii, warto skonsultować się z osteopatą.